Σαν σήμερα... 5 Γενάρη 1970, πέθανε ο Μαξ Μπορν...
Γερμανός φυσικός και μαθηματικός, εβραϊκής καταγωγής. Υπήρξε ένας από τους
φυσικούς της γενιάς του, που η συνεισφορά τους στην ανάπτυξη της κβαντομηχα-
νικής, ήταν αποφασιστική.
Σπούδασε μαθηματικά και φυσική, στα Πανεπιστήμια του Μπρεσλάου (Breslau),
της Χαϊδελβέργης (Heidelberg) και της Ζυρίχης (Zurich). Το 1909, διορίστηκε ανα-
πληρωτής καθηγητής, στο Πανεπιστήμιο Γκέτινγκεν (Gottingen) και στη συνέχεια,
από το 1915 έως το 1919, δίδασκε θεωρητική φυσική στο Πανεπιστήμιο του Βερολί-
νου (Berlin). Εκεί γνώρισε τον Albert Einstein και από τότε αναπτύχθηκε μεταξύ
τους μια μακροχρόνια φιλία, η οποία στηρίχτηκε στις κοινές ιδεολογικές τους από-
ψεις, αλλά και σε μια βαθιά και αμοιβαία αλληλοεκτίμηση, πέρα από τις επιμέρους
διαφορές τους σε επιστημονικό επίπεδο, οι οποίες κυρίως αφορούσαν την ερμηνεία
της ισχύος της κβαντομηχανικής.
Είναι γνωστή η επιστολή την οποία έστειλε ο Einstein στον Born και μέσω της οποίας διατύπωνε τις διαφορετικές του απόψεις για την κβαντομηχανική.
Ένα μικρό απόσπασμα αυτής της επιστολής, είναι το ακόλουθο : «Εσύ πιστεύεις σε
ένα Θεό που παίζει ζάρια, κι εγώ πιστεύω στην αυστηρή νομοτέλεια και την τάξη,
σε έναν κόσμο που υπάρχει αντικειμενικά και τον οποίο με έναν παράλογα στοχασ-
τικό τρόπο προσπαθώ να συλλάβω. Το πιστεύω ακράδαντα, αλλά ελπίζω ότι κάποιος
θα ανακαλύψει έναν πιο ρεαλιστικό τρόπο, ή μάλλον θα θέσει μια πιο χειροπιαστή
βάση από αυτή που μου έλαχε να θέσω εγώ.
Ακόμη κι η σπουδαία αρχική επιτυχία της Κβαντικής θεωρίας, δεν με πείθει στο θε-
μελιώδες παιχνίδι των ζαριών, αν και ξέρω καλά ότι οι νεαροί συνεργάτες σου ερμη-
νεύουν αυτή μου την άποψη σαν επακόλουθο των γηρατειών».
Το 1919, ο Born, έγινε τακτικός καθηγητής στη σχολή επιστήμης του Πανεπιστημίου
της Φρανκφούρτης (Frankfurt) και το 1921, ανέλαβε την διεύθυνση του νέου Ινστιτού-
του θεωρητικής φυσικής, στο Γκέτινγκεν, θέση στην οποία παρέμεινε για 12 χρόνια.
Σε αυτό το διάστημα, είχε την τύχη να συνεργαστεί με εξέχουσες μορφές της φυσικής επιστήμης, όπως ο Enrico Fermi, ο Werner Heisenberg, ο Gerhard Herzberg, ο Friedrich Hund, ο Pascual Jordan, ο Wolfgang Pauli κ.ά, οι περισσότεροι από τους οποίους διετέ-
λεσαν βοηθοί του.
Αυτή τη χρονική περίοδο, βοήθησε πολλούς νέους φυσικούς στην επεξεργασία των νέων ιδεών φυσικής επιστήμης, κυρίως της κβαντομηχανικής. Καθοριστική υπήρξε η συμβολή του, στην εργασία του νεαρού Heisenberg για την ερμηνεία της κβαντομηχανική, η οποία οδήγησε στην ανακάλυψη αλλοτροπικών μορφών υδρογόνου.
Το 1933 και μετά την άνοδο του φασισμού στη Γερμανία και την κατάληψη της εξουσίας από τον Αδόλφο Χίτλερ (Adolf Hitler), ο Born εγκατέλειψε τη χώρα του, φοβούμενος της διώξεις, λόγω της εβραϊκής του καταγωγής, αλλά εκφράζοντας την αντίθεσή του στο ναζι-στικό καθεστώς.
Εγκαταστάθηκε στη Μεγάλη Βρετανία, όπου αρχικά ανέλαβε τη θέση του λέκτορα φυσι-
κής, στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ (Cambridge). Αργότερα πήρε τη Βρετανική υπη-κοότητα και από το 1936 έως το 1953, δίδασκε φυσική φιλοσοφία, στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου (Edinburgh).
Ξεχωριστή ήταν η συνεισφορά του Max Born στη θεμελίωση της κβαντικής φυσικής, με
την ερμηνεία που έδωσε στην κυματοσυνάρτηση (εξίσωση Schrödinger), του Αυστριακού φυσικού Erwin Schrödinger (1887 - 1961 κ.ε) και για την οποία, το 1954, του απονεμήθηκε το το βραβείο Νόμπελ (Nobel prize) φυσικής.
Ο Max Born υπήρξε ένας μεγάλος δάσκαλος της επιστήμης, αλλά ταυτόχρονα και ένας προοδευτικός, σκεπτόμενος άνθρωπος. Η φιλειρηνική του στάση και οι προσπάθειες του
για τη ειρηνική συμβίωση των λαών, μακριά από πυρηνικούς εξοπλισμούς, στην εποχή
του «ψυχρού πολέμου», καταδεικνύουν την προσωπικότητα του.
Στις 9 Ιούλη του 1955, εκδόθηκε στο Λονδίνο, η ειρηνική παρέμβαση 11 διανοουμένων
και επιστημόνων, γνωστή ως το «Μανιφέστο Russell - Einstein», η οποία καλούσε τους ηγέτες της Γης, να σταματήσουν την ξέφρενη πορεία των εξοπλισμών και να αναλάβουν δράση για την ειρηνική συμβίωση των λαών. Ένας από τους 11, που υπέγραψαν αυτό το κείμενο,ήταν και ο Max Born.
Ο Max Born, μέχρι το τέλος της ζωής του, έγραψε εκατοντάδες άρθρα και έδωσε πολλές διαλέξεις για να υποστηρίξει τη νέα Κβαντική θεωρία και την προοπτική της.
Πέθανε στο Γκέτινγκεν, το 1970, σε ηλικία 88 ετών.
*Το παραπάνω κείμενο, αποτελεί λήμμα του τμήματος βιογραφιών, του υπό έκδοση
τετράτομου έργου μου "Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό των Άστρων και των ουράνιων αντι-
κειμένων"
Κοσμάς Λεοντιάδης
Γερμανός φυσικός και μαθηματικός, εβραϊκής καταγωγής. Υπήρξε ένας από τους
φυσικούς της γενιάς του, που η συνεισφορά τους στην ανάπτυξη της κβαντομηχα-
νικής, ήταν αποφασιστική.
Σπούδασε μαθηματικά και φυσική, στα Πανεπιστήμια του Μπρεσλάου (Breslau),
της Χαϊδελβέργης (Heidelberg) και της Ζυρίχης (Zurich). Το 1909, διορίστηκε ανα-
πληρωτής καθηγητής, στο Πανεπιστήμιο Γκέτινγκεν (Gottingen) και στη συνέχεια,
από το 1915 έως το 1919, δίδασκε θεωρητική φυσική στο Πανεπιστήμιο του Βερολί-
νου (Berlin). Εκεί γνώρισε τον Albert Einstein και από τότε αναπτύχθηκε μεταξύ
τους μια μακροχρόνια φιλία, η οποία στηρίχτηκε στις κοινές ιδεολογικές τους από-
ψεις, αλλά και σε μια βαθιά και αμοιβαία αλληλοεκτίμηση, πέρα από τις επιμέρους
διαφορές τους σε επιστημονικό επίπεδο, οι οποίες κυρίως αφορούσαν την ερμηνεία
της ισχύος της κβαντομηχανικής.
Είναι γνωστή η επιστολή την οποία έστειλε ο Einstein στον Born και μέσω της οποίας διατύπωνε τις διαφορετικές του απόψεις για την κβαντομηχανική.
Ένα μικρό απόσπασμα αυτής της επιστολής, είναι το ακόλουθο : «Εσύ πιστεύεις σε
ένα Θεό που παίζει ζάρια, κι εγώ πιστεύω στην αυστηρή νομοτέλεια και την τάξη,
σε έναν κόσμο που υπάρχει αντικειμενικά και τον οποίο με έναν παράλογα στοχασ-
τικό τρόπο προσπαθώ να συλλάβω. Το πιστεύω ακράδαντα, αλλά ελπίζω ότι κάποιος
θα ανακαλύψει έναν πιο ρεαλιστικό τρόπο, ή μάλλον θα θέσει μια πιο χειροπιαστή
βάση από αυτή που μου έλαχε να θέσω εγώ.
Ακόμη κι η σπουδαία αρχική επιτυχία της Κβαντικής θεωρίας, δεν με πείθει στο θε-
μελιώδες παιχνίδι των ζαριών, αν και ξέρω καλά ότι οι νεαροί συνεργάτες σου ερμη-
νεύουν αυτή μου την άποψη σαν επακόλουθο των γηρατειών».
Το 1919, ο Born, έγινε τακτικός καθηγητής στη σχολή επιστήμης του Πανεπιστημίου
της Φρανκφούρτης (Frankfurt) και το 1921, ανέλαβε την διεύθυνση του νέου Ινστιτού-
του θεωρητικής φυσικής, στο Γκέτινγκεν, θέση στην οποία παρέμεινε για 12 χρόνια.
Σε αυτό το διάστημα, είχε την τύχη να συνεργαστεί με εξέχουσες μορφές της φυσικής επιστήμης, όπως ο Enrico Fermi, ο Werner Heisenberg, ο Gerhard Herzberg, ο Friedrich Hund, ο Pascual Jordan, ο Wolfgang Pauli κ.ά, οι περισσότεροι από τους οποίους διετέ-
λεσαν βοηθοί του.
Αυτή τη χρονική περίοδο, βοήθησε πολλούς νέους φυσικούς στην επεξεργασία των νέων ιδεών φυσικής επιστήμης, κυρίως της κβαντομηχανικής. Καθοριστική υπήρξε η συμβολή του, στην εργασία του νεαρού Heisenberg για την ερμηνεία της κβαντομηχανική, η οποία οδήγησε στην ανακάλυψη αλλοτροπικών μορφών υδρογόνου.
Το 1933 και μετά την άνοδο του φασισμού στη Γερμανία και την κατάληψη της εξουσίας από τον Αδόλφο Χίτλερ (Adolf Hitler), ο Born εγκατέλειψε τη χώρα του, φοβούμενος της διώξεις, λόγω της εβραϊκής του καταγωγής, αλλά εκφράζοντας την αντίθεσή του στο ναζι-στικό καθεστώς.
Εγκαταστάθηκε στη Μεγάλη Βρετανία, όπου αρχικά ανέλαβε τη θέση του λέκτορα φυσι-
κής, στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ (Cambridge). Αργότερα πήρε τη Βρετανική υπη-κοότητα και από το 1936 έως το 1953, δίδασκε φυσική φιλοσοφία, στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου (Edinburgh).
Ξεχωριστή ήταν η συνεισφορά του Max Born στη θεμελίωση της κβαντικής φυσικής, με
την ερμηνεία που έδωσε στην κυματοσυνάρτηση (εξίσωση Schrödinger), του Αυστριακού φυσικού Erwin Schrödinger (1887 - 1961 κ.ε) και για την οποία, το 1954, του απονεμήθηκε το το βραβείο Νόμπελ (Nobel prize) φυσικής.
Ο Max Born υπήρξε ένας μεγάλος δάσκαλος της επιστήμης, αλλά ταυτόχρονα και ένας προοδευτικός, σκεπτόμενος άνθρωπος. Η φιλειρηνική του στάση και οι προσπάθειες του
για τη ειρηνική συμβίωση των λαών, μακριά από πυρηνικούς εξοπλισμούς, στην εποχή
του «ψυχρού πολέμου», καταδεικνύουν την προσωπικότητα του.
Στις 9 Ιούλη του 1955, εκδόθηκε στο Λονδίνο, η ειρηνική παρέμβαση 11 διανοουμένων
και επιστημόνων, γνωστή ως το «Μανιφέστο Russell - Einstein», η οποία καλούσε τους ηγέτες της Γης, να σταματήσουν την ξέφρενη πορεία των εξοπλισμών και να αναλάβουν δράση για την ειρηνική συμβίωση των λαών. Ένας από τους 11, που υπέγραψαν αυτό το κείμενο,ήταν και ο Max Born.
Ο Max Born, μέχρι το τέλος της ζωής του, έγραψε εκατοντάδες άρθρα και έδωσε πολλές διαλέξεις για να υποστηρίξει τη νέα Κβαντική θεωρία και την προοπτική της.
Πέθανε στο Γκέτινγκεν, το 1970, σε ηλικία 88 ετών.
*Το παραπάνω κείμενο, αποτελεί λήμμα του τμήματος βιογραφιών, του υπό έκδοση
τετράτομου έργου μου "Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό των Άστρων και των ουράνιων αντι-
κειμένων"
Κοσμάς Λεοντιάδης
Εξαιρετικό..... Μπράβο!
ΑπάντησηΔιαγραφή